Связаться с нами, E-mail адрес: info@thechechenpress.com

Noohchiin Respublika Ichkeerin Ministriin Kabineetin Kuegalhuo Zakaev Axmadin doklad

im

Bruessel.

07.03.2015

 

De dika hyliila xomsara duottagii!

 

Cqa doexxara barkal aala lu’ur dara tahanleera gullam wawshah toehnachaarna a,

ishta massuo a deeqahuoshna a: barkal, Dela reza hila massaarna a. Wai cxana

qhietarin baxana du h’ara konferenci, Rossiyas Noohchiin choenna doexala t’om buola barin 20 sho, Noohchiin Respublika Ichkeerin Prezident

Maskhaadov Aslaan yaamarta wierin 10 sho a qhaacharna leerina yolu.  

 

T’exxarchu 20 sharax dxa bahanachu shina t’am t’ex noohchiin qoomun yuqax shi bjee ezar

saw adami daarash hilar, caareh shawza tqa ezar beerash a dolush. Rossiyan t'emahuosha Noohchiin choex lieliina qizallash, gerzash a toeshalla do cu t’emin jaalashuo «dynienin yuqara terorizmaca» t'om bar yaacara, kremalin propagandano qhiiqha ma darra, shien marshuo qhaiqhqa yar baxana dolush derrige noohchiin qoomana t'ex desh tajzar dar.

 

Adamiin baquonash a, dynienin yuqara adamallin baquonash a Noohchiin Respublika Ichkeeriex iesha yar qhaachamie dokumentashka dehkina du jeedaliin c’arah yoocu dynienin yuqara organizaaciesh.

 

Evropin Qhietashuonin Parlamentin Assambleyanuo duqqhaa a doklaadashkax bilgal dina du, Rossiyas Noohchiin chuox t’uom baaqqharca Evropin Qhietashuonin ustav a, konvenci a yuohiina hilar. Rossiyas ishta yuohiina Zheneevin konvenciina t’oehula t’e hottiina yolu Doexxara protokolin 48-gha statya, yi’oolagha Zheneevin konvencin 3-gha statya, MUS 7-gha statya.

 

Amma i derrigie a gush laettashex Maalh buziera yaqqhii pachxalqhiin kuegalhuosha Noohchiin chura yaamarta t’amah «Rossiyan choexara ghullaqh» olura.  Cul t’aexa derrigie dynienuo a oersiin-noohchiin konflikt Rossiyan choexara ghullaqh sanna t’e leecir. So teshna wu i sacam politikiex niisa ca hilar sawnaha, dynienin yuqara baqhuoniin koerta principashna doexala boolush sacam  hilarah. Ishta haarc bina politikin sacam baxana du, Noohchiin Respublikiex maersha naahana doexala dina zulamash zhuop diehaza disina  hilar, tqa ocu xooluo Rossiyan qhin dxa a agressi lieluo duog da’iitar.

 

Cxacca boluchaarna muotta dala taam bu tahana noohchiin teema Ukra’iiniera hilamash xul yina, ysh niisa dxa Evropin xashtieh xaqha lush hilarie terra. Amma so teshna wu, 2008-chu sharax Gyrzhiin chuox hillarg a, tahana Ukra’iniex hylush laettash derg a dusta yish ca hilar, 20 sho xalha Noohchiin Respublikiex duola dellachynin kontekstex bien.

 

Oersiin-noohchiin t’om  cxannie a kiepara baquonie uoziina, ya ur-attalla moraalin zie hilna  Rossiyan t’aexaluo yoocush bisar baxana dolush ch’agh yelira prezident Putinin rezhim, cuo duog da’iitira Gyrzhii chu a, Ukra’ini chu a t’amca ghuorta. Tahana Putinin Rossiya, h’uma diestuor a doocush, baq bolu qhieram bu derrig dynienin maasharna.

 

So ch’awgha dog tieshna wu, oersiin eskarsha noohchiin qoomana t’iex yina inzarie qizallieh Putinie zhuop diehnii bien, Rossiyan qhin dxa yoluchu Evrope agressi saca lur yac aelna.

 

Adamallin doexal dina zulamash haan yaalarh dytash dac. Cundeela as laadamien hiilna ca jash inzarie mejnie looru Noohchiin respublikiex adamallina doexala dina t'emin zulamash tollu dynienin yuqara komissi qhuollar.

 

Cu zulamiin moghariex du yaamartaluonca Noohchiin Respublika Ichkeerin prezident Maskhaadov Aslaan wier a.

 I wiina 10 sho qhoochuchu diinax Aslaanas Daimehkin ghullaqh desh dxa baexna turpal nieq dagalaecna ca jash, wai cuo poliitikiex  a, oezdingalliex a noohchiin qhoomana ditinachunna laqqhara  maah haada bo.

 

Maskhaadov Aslaanin c'e noohchiin istooriex yoqqha hilarca mairra cxana moghara huottuo megar du Shaih Mansur, Taimin Biibuolat, Isra'iilov Xasan, Awtarhaanov Jabdurraxman, Dudaayev Zhawh'ar c'erashca. Aslaanin a, Zhawh'arin a daahariin nieqashkax tera doohursh duqqhaa a du: Soveetiin eskariex ka yaelna karyeera, uggar chuolhie a, zhoepallie a myriex respublikie yuha wierzar a, shimmuo a qhoqqha sharax miella a maasharie haan chox prezidentalla dxa qhiexar a, Rossiyan okkupantashna doexala bechu t'am t'ex dxa qhalhar a.

 

Dudaayev Zhawh'arin tieshamie naaquost hillachu Maskhaadov Aslaanina  1997-chu sharax prezidentin haarzhamashkax belna tiesham derrigie holqiera bara. Cundeela t'e ch'aghdiina aala megar du Taimin Biibuolatin zaamanax duena doexxara hilna noohchiin ishta derrigie a qoomuo haerzhina lider. Maskhaadov Aslaan ishta hilar qoobal dinarg  wain qaam hilla ca jash, derrigie dynie a dara, poliitikex wain mostagh yolu Rossiya a yara. Iza wai qoomun boqqha poliitikin tuolam bara,maersha pachxalqh qhuolla baq yolu shans a yara.

 

H'ettie a noohciin qooma mostaghasha "jeelam neehin" oobaneh haerchina shain yaamarta jaalashuo qhoochush yira. Ysh bara ysh Maskhaadov Aslaani jeedalna kerla opoziici hilna dxa hittinarsh, t'eh dersh duecu, cu myrex yannie a qhoochush yalur yoocu ideyashca noohchiin qoomana yuqa qhieramie pitan qhoellinarsh. Ysh a bara ysh Aslaaniega shien berrigie nicqash, wain wezharsh yuqax t'om ca baaliita t'e xazhuo bieziitinarsh.

 

 Maskhaadov Aslaan wara aamal a yolush, soobar a dolush liider.  Massuo shien ghuora a sinin la'am a noohchiin qoomana yuqara pitanash dxa daaqqharna t'e xazhiira cuo, t'aaqqha Respublikex wezharsh yuqax bolu t'om baaqqha ca belcha Rossiyin ehh'arie Noohchiin pachxalqhana doexala agressi yan yiizira yuha a.

 

Tahana, Oersiin-Noohchiin t'om buola bella 20 sho qhaechnachu heenax wai qhietash hila dieza, qoomana maershuo yoxar yolush cxa' bie nieq ca hilar, iza bu, shiena t'iex qhin bes-besara eksperimentash ca liela yaitar. Noohchiin qaam shaa jaama dieza Noohchiin pachxalqh maersha yaaqqha xoeguchu qinna bjostaniexa yolu ide'oloogin diversiesh yawza a, ysh haadamie sawcuo a.

 

Wain Dain mehkuo waina bellachu qoomun liidershna yuqax uggar laaramiecharieh cxa mettig dxa laecna wolu noohchiin istooriex koerta turpalhuo hilna ca jash, i istoori qhoellinachaareh cxa' hilna wysar wolush wu Maskhaadov Aslaan.  Istoorin aw ha'a dalar a, shaesh cynin deeqah hilarin qhietam a ch'awgha bara  Maskhaadov Aslaanin cqoerah bolu maershuonin bjehuoshkax.

 

Shaa prezidentin darzhiex woluchu 8 sherin doohalliex beqqa maashar liihira cuo shien qoomana. T'emin baeccha a, gawza strateg a wolushiex Maskhaadov Aslaan mostagh t'ex t'emin tuolam baqqha ghiertash qhelhina wac, tqa shaa koerta tuolam looruchu, noohchieshna xaq dolu maashar doexa qhelhina wu.

 

Maskhaadov Aslaani qhalhar Shaih Mansuurin qhalharca dusta megar du:

shii'e woedii hu'ush joozhalliina doexala wahana wu shiesh quesuchu ideeyan doexa.

Maskhaadov Aslaani haarzham bara: shien principeh woehna "siilah yiisar" hilna waaha, massuo dynienin dikaneh marzuo a oecush, ya dxa qhalha, shain sinuosh ca qho'uosh maashar qiisina siilax dain nieqah ca wuuhush, shien naaquostii sii ca duozhuosh. Aslanas Shaih Mansuuruo sanna shoolagha derg haerzhina siilax cheqh baeqqhira shien daaharin nieq - qoomun liderin, politikin, bjehuochunin, noohchiin quonahchunin a nieq. Daa'imanna noohchiin qoomun istooriex a, wain degnashkax a wysar wu noohchiin qoomun siilax k'ant Maskhaadov Aslaan.

 

Daala deeqal woila siilax noohchiin baeccha!

Allah'u-Akbar, Allah'u-Akbar, Allah'u-Akbar!

 

Barkal laduogharna.

 

Noohchiin Respublikin Ichkeerin ministriin kabineetin  Kuegalhuo

 

Zakaayev Axmad.